Tarcze i klocki hamulcowe – detale, które decydują o bezpieczeństwie

Samochody oraz inne środki transportu na stałe wpisały się w krajobraz nowoczesnego świata. To one umożliwiają nam sprawne przemieszczanie się z jednego punktu do drugiego. Pojazdy te muszą zostać tak zaprojektowane, aby zapewnić wzajemną współpracę różnych podzespołów. Jednym z nich jest układ hamulcowy, którego zadaniem jest bezpiecznie zmniejszenie prędkości bądź zatrzymanie samochodu.

Zasada działania układu hamulcowego

Kluczowe jest tutaj wytworzenie tarcia, które prowadzi do zmniejszenia prędkości obrotowej kół pojazdu. Najczęściej stosuje się układy z hamulcem tarczowym. Do kolejnych jego elementów zaliczamy:

  • pedał hamulca
  • pompę hamulcową
  • przewody hamulcowe
  • zaciski hamulcowe
  • klocki hamulcowe
  • tarcze hamulcowe

Dwa ostatnie elementy są tymi, które najszybciej się zużywają. Ich żywotność w zależności od jakości wykonania i stylu jazdy kierowcy może wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy kilometrów. Komponenty stosowane w sportach motorowych, znacznie wydajniejsze od tych używanych do jazdy codziennej, zwykle starczą na zaledwie kilkaset kilometrów.

Czym jest klocek hamulcowy?

Jest on elementem montowanym w zaciskach i odpowiadającym za powstanie tarcia w trakcie procesu hamowania. Podstawą konstrukcji jest płytka nośna. To do niej przytwierdzona jest międzywarstwa, odpowiadająca za redukcję drgań powstających w układzie hamulcowym oraz izolująca ciepło, powstające w wyniku procesu hamowania. Na niej znajduje się okładzina cierna, mająca bezpośredni kontakt z tarczą hamulcową, a zatem odpowiadająca za skuteczne wytracanie prędkości. Może być ona wykonana z różnorodnych materiałów, zależnych od jakości i przeznaczenia klocków. Po drugiej stronie płytki nośnej zwykle umieszczony jest shim – metalowa blaszka, mająca za zadanie zapobiegać piskom oraz drganiom podczas hamowania.

Na każde koło samochodu przypadają minimum dwa klocki hamulcowe. W przypadku układów wielotłoczkowych (cztero- lub więcej) okazjonalnie występuje większa, ale zawsze parzysta i nie większa od ilości tłoczków, liczba klocków.

Czym są tarcze hamulcowe?

Są one elementem, przytwierdzonym do piasty koła, a więc obracającym się razem z nim. Wytworzone w kontakcie z klockami tarcie, powoduje zmniejszenie prędkości obrotowej. Im większa tarcza, tym większy powierzchnia styku z klockami oraz zdolność do odprowadzania ciepła, co ma przełożenie na zwiększenie wydajności układu hamulcowego.

Podział oraz wykonanie tarcz hamulcowych

Główny podział tarcz wynika ze sposobu ich chłodzenia i wygląda następująco:

  • niewentylowane – zwane również pełnymi, pojedyncza lita tarcza o mniejszej grubości oraz z mniejszą zdolnością odprowadzania ciepła
  • wentylowane – tarcza o większej grubości, posiadająca otwory służące do jej chłodzenia, wygląda jak dwie tarcze połączone ze sobą żeberkami

Większość tarcz hamulcowych wykonana jest z żeliwa. W nowoczesnych samochodach o wysokich osiągach coraz powszechniej stosuje się komponenty ceramiczne. Są one znacznie droższe od tradycyjnych rozwiązań, ale zapewniają również nieporównywalnie lepszą skuteczność hamowania.

Eksploatacja tarcz i klocków hamulcowych

Tarcze i klocki hamulcowe ulegają naturalnemu zużyciu w wyniku użytkowania samochodu. O ile klocki często posiadają stycznik zużycia – akustyczny, objawiający się charakterystycznym dźwiękiem wytwarzanym podczas hamowania lub elektryczny, który o ich złym stanie informuje zapalając kontrolkę przy zegarach, o tyle stan tarcz ocenić można tylko i wyłącznie sprawdzając czy nie posiadają uszkodzeń, takich jak np pęknięcia oraz dokonując pomiaru ich grubości. Każdy producent określa minimalną wartość, poniżej której tarcza nie spełnia już swojego zadania i musi zostać wymieniona.

Reasumując, należyty stan układu hamulcowego powinien być absolutnym priorytetem każdego użytkownika samochodu, ponieważ ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Z tego też powodu ocenę jego sprawności oraz obsługę należy powierzyć fachowcom, ponieważ ich wiedza i zaangażowanie jest gwarantem prawidłowego działania tego podzespołu w naszym pojeździe.